Avrupalıların "Tanrının kırbacı" ismini takıp korkudan tir tir titrediği Hun imparatoru Atilla, göçmen kabileleri toplayarak Avrupa Hun İmparatorluğunu kurmuş ve Avrupa Devletlerine kan kusturmuştur. "Atımın ayak bastığı her yer benim toprağımdır" diyen Atilla (395-453), İmparator olduğu 434 yılından, öldüğü 453 yılına dek halkını Hollanda'dan Ural nehrine, Tuna nehrinden Baltık denizine kadar uzanan toprakları Avrupa Hun İmparatorluğu altında birleştirmişti.
Atilla Kimdir
Ailesi Metehan'dan beri Hunlara yönetici çıkartan Tuku ailesine mensuptu. Doğumu ve annesinin kim olduğu ile ilgili kaynak yoktur ancak 375 ila 395 yılları arasındaki dönemde dünyaya geldiği düşünülür. Babası Muncuk Atilla küçükken öldüğünden Atilla, tamamen amcası Rua tarafından yetiştirildi. Amcası Hunları imparatorluk haline getiren kudretli bir hükümdardı. Hatta Rua öldüğünce Avrupalılar bayram etmişti kurtulduk diye. Ancak karşılarına daha kudretli bir savaşçı çıkıyordu. Roma'ya yürüyerek diz çöktürecek olan Atilla....
Batıda kaynaklar tarafından zulmün ve hırsın timsali olarak anılan Hun imparatoru Atilla (bazı kaynaklarda Attila), buna karşılık Türk tarihi de dahil olmak üzere doğu tarihlerinin büyük kısmında müthiş bir yönetici ve soylu bir savaşçı olarak resmedilir, adeta kahramanlaştırılır.
Amcasının ölümünün ardından kardeşi Bleda ile Hun İmparatorluğunun ortak imparatoru olmuştur. Atilla'yı batılı kaynaklarla ilk karşılaşması Doğu Roma İmparatorluğu ile yaptığı Margus Anlaşmasıdır. Hun yönetici soyundan Mamas ve Atakam isyan etmiş ve Doğu Roma'ya sığınmıştı. Doğu Roma Hun baskılarına dayanamadı ve fidye karşılığında esirleri teslim etti. Anlaşma Hun geleneklerine özgü şekilde at sırtında yapıldı. Anlaşma gerçekleşince Atilla aynı alanda yüzlerce kişi önünde kendi soyundan olan Atakam ve Mamas'ı idam ettirmiştir.
Bleda 445 yılında ölünce Atilla yönetime tek başına geldi. Doğu Roma ordusunu Utus Muharebesinde yendi ve Balkanlardaki askeri güçlerini yok etti. Hunlar Trakya'da çoğu şehri yağmaladı. Daha sonra barış anlaşması ile sınırlarını genişletti.
450 yılı geldiğinde Batı Roma Kralı III. Valentinianus siyasi emellerini gerçekleştirmek ve tahtını sağlamlaştırmak için kendi ablası Honoria'yı yaşlı bir Roma senatörü ile evlendirmek istedi. Ama Honoria evlenmek için kudretli bir krala gözünü dikmişti. Atilla'ya mühür yüzüğünü göndererek yardım istedi. Atilla birden harika bir fırsata kavuşacaktı. Batı Roma'ya saldırmak istiyordu ancak meşru bir zemin bulamıyordu. Aradığı fırsatı mutsuz bir kadın ona verecekti.
Atilla, Honoria ile yapacağı evlilik için kız çeyizi olarak Galya'yı istedi! Olayı öğrenen III. Valentinianus beyninden vurulmuşa döndü ve ablasını idam ettirmeye kalktı. Ancak annesinin araya girmesi ile onu sürgüne yolladı ve Atilla'ya Honoria'nın evliliği reddettiği bildirildi. Ama Hun İmparatoru Atilla reddedile bilinecek bir erkek değildi. 451 yılında topladığı boylardaki savaşçıları ile birlikte Galya seferine çıktı. Günümüz Fransa bölgesi olan Galya'yı devasa ordusu ile yaktı, yıktı ve yağmaladı. Burada orduyu ikiye böldü ve bir grup kuzey Fransa'yı yağmalarken, diğer grup güneye döndü. Atilla Güneydeki ordunun başındaydı. Roma Flavius Aetius liderliğindeki ordusu ve Vizgotlar ile birleşerek bir koalisyon gücü oluşturmuştu. Katalan savaşında Atilla'yı durdurdular. Atilla ülkesine geri döndü ancak bu Batı Roma için daha büyük bir belanın güçlenerek geri gelmesine neden olacaktı.
Atilla Papaya Diz Çöktürüyor
Atilla'yı tarihe geçiren en büyük olaylardan biri ise 452 yılında yaptığı Roma seferidir. 452 yılı bahar aylarında Atilla yine Honoria olayını bahane ederek ordusu ile birlikte Alpleri geçti. Atilla İtalya'yı önüne katmış ilerliyordu. Hristiyan dünyası panik içindeydi. İmparator Valentinianus şehri terkedip kaçtı. Romalı siyasiler ortadan kaybolmuşken bir din adamı Papa Leo, inisiyatif alarak yanındaki heyet ile Atilla'nın huzuruna çıkar ve baş başa bir görüşme yaparlar. Bu görüşmenin sonunda Atilla, Roma'yı fethetmekten vazgeçerek ve Roma'yı haraca bağlayarak çekildi. İşte iddialar bu görüşme neticesinde ortaya çıkmaktadır ve halen Papa ve Atilla arasında o gece ne konuşulduğu bilinmemekte olup, batılı kaynaklar şöyle yazmaktadır. Uşağı Atilla'ya "Neden Roma'yı almaktan bu kadar kolay vazgeçtiniz?" sorduğunda Atilla "Papa ile konuşurken gökyüzünde ellerinde kılıcıyla bir Aziz göründü ve papayı dinlemezsen beni öldüreceğini söyledi" dediği rivayet edilir.
Atilla'nın Roma'yı fethetmekten vazgeçmesi, hala bugün bile batı dünyasında bir kurtuluş günü olarak algılanmaktadır. Ama daha doğrusu, büyük olasılıkla Papanın Roma'nın yakılıp yıkılacağından korkmasıdır. Ayrıca Hıristiyanlığın ebediyen yıkılacağından, kendi kaotik düzenlerinin dağılacağından korkması üzerine ve Papa Leo'nun Atilla'ya bir gece boyunca yalvarması neticesinde gerçekleştiği düşünülmektedir.
Atilla'nın insafa gelip geri çekilişi aslında bakılacak olursak her iki taraf içinde kazançlıydı. Hun ordusunun çekilişi mantıksız görünse de aslında arka planda Atilla'nın ordusunun özellikle erzak konusunda büyük sıkıntılar yaşadığı tarihi kaynaklarda geçmektedir. Atilla'nın ilerleyişi sürdürmesi halinde ordunun kıtlık ve salgın hastalıklar sebebiyle kırılacağını öngördüğü için çekildiği düşünülmektedir. Bu durumda Hunlar açısından geri dönme Atilla'nın kazanımını sağlamıştır. Tabi bu kurtuluş Hristiyanlar için dini semboller ile süslenerek ilahi bir zafermiş gibi kaynaklarda yer almıştır. Sonuç olarak Atilla Roma'ya diz çöktüren kudretli bir hükümdar olarak bolca yüklü ganimet ve tazminatla ülkesine geri dönerek adını tarihe kazıdı.
Atilla'nın diğer bir efsanesi ise İtalya'da Aquileia şehrini kuşatmasıdır. 3 ay süren kuşatma esnasında yiyecek sıkıntısı baş gösterince askerleri kuşatmanın kaldırılması konusunda homurdanmaya başlamış, Atilla ise şehrin alınmasını istemektedir. O anda gerçekleşen bir olay tüm akışı değiştirmiştir. Şehirden ayrılan bir leyleği gören Atilla bu fırsatı kullanarak askerlerine şöyle seslenmiş: "Bu hayvanın önsezileri güçlüdür, burayı terk ediyorsa burada güven içinde olamayacağını hissettiğindendir. Demek ki şehri almamız yakındır" diyerek askerlerine motivasyon vermiş ve şehir 2-3 gün içinde alınmıştır.
Atilla Nasıl Öldü
Atilla ile ilgili başka bir muamma ise ölümüdür. Atilla 453 yılının ilk baharında öldü. Genel kabul gören rivayete göre Atilla, genç ve güzel hanımı ile yaptığı evliliğin gecesinde ağır burun kanaması neticesinde ölmüştür. Düğün gecesi sabahı Atilla'yı uyandırmak için odasına giren muhafızlar onun ölü bedeninin üzerine sarılarak ağlayan karısı ile birlikte bulur. Fakat ölümüyle ilgili iddialar bugün bile sürmektedir. Bir kısım tarihçi aşırı alkolden öldüğünü, bir kısmı ise yeni evlendiği karısı İldiko tarafından bıçaklandığını öne sürmektedir. Çoğunlukta o gece içkisine ilaç atılarak zehirlendiği teorisi öne çıkmaktadır. Ölümden 90 yıl sonra yazılan Bizans kaynakları onun karısı tarafından bıçaklandığını yazar. Ancak günümüzde Atilla dönemini iyi inceleyen tarihçilere göre bu tutarsızdır. Atilla yakın çevresinde müthiş güçlü bir muhafız birliği olan bir hükümdardı. Eğer bu muhafız birliği, kudretli krallarını ölü bulduğunda yeni eşi olan İldigo'dan en ufak bir şüphe dahi bulsalar anında onu infaz ederlerdi. Bilakis yeni gelin adetlere göre yas tutuyor ve tuttuğu yasın ardından kendi ülkesine geri dönüyor. Yani eşinin onu öldürmesi gibi bir konu tarihsel bulgularla desteklenmiyor. Buna rağmen Atilla ile mücadele eren imparatorluklar ve boylar sonradan Atilla'yı yeni evlendiği eşi İldigo aracılığıyla kendilerinin öldürttüklerini öne sürmüşlerdir. Çoğu tarihçi Atilla'nın yeni eşi tarafından öldürülmesinin mümkün olmadığı görüşünde birleşilir.
Atilla'nın ölümü Türk tarihinde kırılma noktasıdır. Ölümünden kısa süre sonra ülkesi dağılmıştır. Günümüzde yapılan araştırmalar siroza bağlı ölümü işaret eder. Osmanlı İmparatorluğundan bildiğimiz devşirme sisteminin ilk örnekleri kendi döneminde oluşturmuştur. Buna rağmen ölümünden sonra Hun İmparatorluğunun kısa sürede dağılmasına neden olanda bu oluşturduğu bürokratik sistemdir. Günümüzde Macaristan'ın atası olarak geçer. Batı Roma İmparatorluğuna yaptığı amansız akınlarla onları zayıflatıp onun ölümünden 22 yıl sonra kısa sürede yıkılmasına sebep olduğundan Hristiyan dünyasında olumsuz bir imajı vardır.
Michael A. Bablock, Avrupa Hun İmparatoru Atilla'nın doğu ve batı Roma saraylarının ortak ürünü olan bir komploya kurban gittiğini iddia etmiştir. Atilla'nın mezarının nerede olduğu bugün bilinmemektedir. Çoğu tarihçiye göre Tuna nehrinin yatağı bir müddet değiştirilmiş ve Atilla hazineleri ile birlikte Tuna nehrinin dibine gömülmüştür.
Atilla Kimdir, Türk müdür
Cengiz Han gibi Atilla da bazı tarihçiler tarafından Türk olarak kabul edilir. Avrupa'da barbar olarak kabul edilirken, Türkiye'de yaygın olarak büyük bir devlet adamı olarak kabul görür. Macaristan, Hun imparatoru olan Atilla'nın Macar olduğunu iddia eder. Macaristan İngilizce'de Hungary demektir ve bunun anlamı Hun ülkesinden gelmektedir. Ayrıca Macarların ve Türklerin ortak bir atadan geldiği tarihçiler tarafından bilinmektedir. Dil kökü aynı olup Türk ve Macar DNA'ları arasında benzerlik çıkmıştır.
Atilla'yı bizzat görmüş olan Bizanslı Priskos, Atilla'yı geniş göğüslü, kısa boylu, bronz tenli ve küçük gözleri olan biri olarak tanımlamıştır. Asyadaki Hun Türklerinin dilini konuşuyordu. Zaman içerisinde Got dillerini de öğrenmiştir. Yine Priskos onun yetişkinlik döneminde Latince ve Grekçe de konuştuğunu kaydetmiştir. Lakabı "Flagellum Dei" yani Tanrının kırbacı kendisine Savaş Tanrısı Mars tarafından bir çoban aracılığı ile Mars'ın Kılıcının verildiğini ve bunun kendisini yenilmez yaptığını öne sürmüştür.
Yorum Gönder